Sinh năm 1957, NSND Quốc Trị (tên thật là Nguyễn Văn Trị) đã có ngót nghét 40 năm hoạt động nghệ thuật ở sân khấu kịch Quân đội. Vào đoàn kịch nói của Tổng cục Chính trị những năm 1973 - 1975, anh tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh cùng với vai diễn đầu tiên là anh lính Mộc trong vở kịch Chị Nhà. "Vai diễn này đã tạo cho tôi lòng yêu nghề, sự gắn bó và là động lực phấn đấu trên con đường nghệ thuật", NSND Quốc Trị nói.
Quốc Trị ngoài đời thường
Nhớ về những kỷ niệm của thời kỳ khói lửa, với anh, gian khổ nhất có lẽ là năm 1977 - 1978 khi tham gia chiến dịch Tây Ninh, phục vụ bộ đội biên giới Tây Nam. Vai Thục trong vở Đại đội trưởng của tôi để lại ấn tượng nhất với chính anh. Ngày đó, buổi chiều các chiến sỹ vẫn tham gia đánh địch, buổi tối ngồi chật kín quanh thửa ruộng xem kịch. Nghệ sỹ và chiến sỹ dường như không có ranh giới, họ cũng chịu gian khổ, thiếu thốn. Không có nước tắm, gạo không đủ, phải ăn bo bo cùng bộ đội. Tuy vậy, các nghệ sỹ vẫn đem hết sức mình diễn phục vụ các chiến sỹ. Ở đâu có bộ đội ở đó có văn công, suốt hai tháng trong năm 1979, NSND Quốc Trị đã cùng anh chị em nghệ sỹ đi dọc sáu tỉnh biên giới phía Bắc diễn vở kịch Đêm và Ngày.
Anh là người nước ngoài đầu tiên được nhận giải của Hãng phim truyền hình KBS của Hàn Quốc với vai Người lính đặc công trong phim Mùa săn tôm hùm. Nghệ sỹ Quốc Trị chia sẻ, trong phim này, màu sắc nhân vật đã thuyết phục được ban giám khảo bởi hình tượng người chiến sỹ cách mạng có lòng vị tha, mang tính dân tộc cao. Anh phải quay một cảnh độc thoại kéo dài năm phút, không được nhắc lời. Đó là một trường đoạn đòi hỏi người diễn viên phải có một sức sống nội tâm cộng với diễn biến tâm lý tốt. Những cảnh này hầu như diễn viên nào cũng sợ nhưng Quốc Trị đã thành công ở lần quay thứ hai.
Tất cả những gian khổ ấy chính là động lực, là vốn sống cho những vai diễn về hình tượng người lính sau này của Quốc Trị. Những vai diễn luôn gần gũi với bộ đội, nhân dân, được mọi người quý mến, trân trọng. Chính anh cũng tự thấy những vai đậm chất lính là thế mạnh của mình. NSND Quốc Trị cũng có một chia sẻ khá thú vị là gần đây, anh thích làm những nhân vật có chất hài kịch dù bi kịch mới là thế mạnh. Vai ông Cân bán cháo lòng trong bộ phim Những công dân tập thể chính là một chất hài mà anh thể hiện được nhiều khán giả yêu mến.
Sân khấu cuộc đời rất khó diễn tả
Quốc Trị bảo sân khấu cuộc đời rất khó diễn tả. Với anh, mỗi một vai diễn đều phải xuất phát từ vốn sống của cuộc sống, của đời thực. Phải chiêm nghiệm trong cuộc đời của chính bản thân diễn viên cùng với sự quan sát có chọn lọc của người nghệ sỹ trong cuộc sống. Kiến thức như một ô ngăn kéo, đọc mỗi một kịch bản tôi lại phải lục ngăn kéo tìm cái hay, dở, điển hình của nhân vật, phải cảm thụ sau đó mới có thể có lối diễn thật như cuộc sống.
"Diễn viên trong quân đội sẽ có những khuôn phép nhất định. Mình phải xác định được trách nhiệm của người nghệ sỹ, chiến sỹ, lối sống không bon chen, không quỵ lụy ai, biết trân trọng mọi người, sẵn sàng đón nhận mọi gian khổ và sống giữa đời không ngại ngần. Tất cả được phản ánh qua nhân vật, luôn bênh vực, nói hộ những tầng lớp lao động trong xã hội", NSND Quốc Trị chia sẻ.
40 năm trong nghề, diễn tất cả các vai ở nhiều khía cạnh, thế nhưng vẫn có những vai mà người nghệ sỹ tài năng như anh thấy khó. Điển hình là vai Kê Nin trong vở Thánh của các vị thánh (một vở kịch của Nga). Lúc này, Quốc Trị phải diễn làm sao cho ra được đúng chất một người nông dân Nga một đất nước mà anh chưa bao giờ đặt chân tới. May mắn là từ nhỏ, khi bước chân vào nhà hát, văn học Nga với anh đã là một niềm đam mê. Những mẫu nhân vật trong các tác phẩm của Nga hình thành trong đầu. Qua những tác phẩm văn học Nga, anh nhìn thấy một xã hội Nga, những người lính Nga khá gần gũi với người lính Việt Nam, cùng chung lý tưởng, lòng nhân hậu. Tuy nhiên, anh là người châu Á, phải chọn cách diễn có chiều sâu tâm lý, ứng xử từ hành động, tiếng nói, quan trọng nhất là nội tâm phải đạt được. Có như vậy mới kéo người xem gần gũi với nhân vật.
Ngoài sân khấu kịch, nhiều vai diễn trên phim của Quốc Trị đã in dấu với rất nhiều khán giả, từ trẻ đến già. Chẳng thế mà mới tới cổng Nhà hát Quân đội, vừa hỏi gặp Quốc Trị, một thanh niên cười hỏi: "Quốc Trị bán cháo lòng phải không?". Ngoài ra, nhân vật như người bán thịt chó của vai Bường trong phim Những người thợ xẻ rồi hình tượng nhân vật phản diện, hình tượng người đàn ông vũ phu, ít học, cục cằn. đã tạo dấu ấn vô cùng sinh động với khán giả. Hơn chục năm trở lại đây, trung bình hai năm, NSND Quốc Trị mới đóng một vai chính.
Anh bảo, đóng vai phản diện khó hơn bởi phải căm ghét, phải va chạm, thâm nhập thực tế trong khi bản chất cuộc sống của anh không như vậy. Cũng có nhiều người hỏi Quốc Trị rằng tại sao không chọn những vai sung sướng chẳng hạn một đại gia, một anh giám đốc?. Anh bảo nếu mình có ý định, mục đích để nghiên cứu thực hiện thì những vai diễn ấy không quá khó. Tuy nhiên, tự Quốc Trị cũng thấy hình thể của mình không phù hợp. Ngoài công việc của Nhà hát Quân đội, NSND Quốc Trị còn dành thời gian tham gia giảng dạy lớp liên thông đại học, cao đẳng truyền hình ở khoa diễn viên, đạo diễn.
Chia sẻ rất nhiều về nghề, lúc nào Quốc Trị cũng xác định anh là một nghệ sỹ, chiến sỹ với trách nhiệm dìu dắt thế hệ diễn viên trẻ về kiến thức chuyên môn trên mặt trận văn hóa nghệ thuật. Người nghệ sỹ ấy cũng luôn trăn trở về vấn đề kịch bản hiện nay. Anh cho biết: "Giá như có nhiều kịch bản hay, sâu sắc, mang hơi thở thời đại thì không chỉ bản thân tôi được thể hiện mà lớp trẻ cũng có điều kiện thể hiện. Nhiều nghệ sỹ trẻ hiện nay có tài nhưng chưa được tạo điều kiện, kể cả lĩnh vực sân khấu và điện ảnh. Người nghệ sỹ phải đạt được vai diễn chứ không đơn thuần chỉ là thực hiện vai diễn. Phải có những nhân vật như là một sự thách đố, đó chính là mảnh đất để nghệ sỹ bộc lộ tài năng".
Năm 1984, Quốc Trị đoạt huy chương Vàng hội diễn chuyên nghiệp toàn quân với vai biệt động K'Ho trong vở Thành phố lặng gió. Năm 1990, anh đoạt huy chương Bạc cho vở Mười đóa phong lan. Từ năm 1992, Quốc Trị bắt đầu "lấn sân" sang lĩnh vực điện ảnh và đoạt giải Nam diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam năm 1999; giải Diễn viên nam xuất sắc nhất Liên hoan Phim ViệtNam lần thứ 12. Anh được phong tặng danh hiệu Nghệ sỹ Ưu tú năm 2001. Đặc biệt, Quốc Trị là diễn viên kịch duy nhất của quân đội nằm trong số 74 nghệ sỹ được xét tặng danh hiệu Nghệ sỹ Nhân dân lần thứ 7 của bộ VH-TT&DL năm 2012.
Source: nguoiduatin |
|
