Tác phẩm gây choáng ngợp về hình ảnh và âm thanh, bứt phá khỏi lối kể thông thường của các phim cùng thể loại.

Dunkirk đánh dấu lần đầu tiên đạo diễn Christopher Nolan thử sức với dòng phim chiến tranh. Phim tái hiện cuộc di tản của quân Đồng minh khỏi Dunkirk (Pháp) đầu Thế chiến thứ hai. Ngay khi dự án bắt đầu, nhiều người đặt câu hỏi liệu một "quái kiệt" như Nolan sẽ làm thế nào để phô diễn sự khốc liệt của chiến tranh, đồng thời vẫn giữ phong cách nghệ thuật của mình.

Kịch bản phim gồm ba câu chuyện ở dưới đất, trên biển và trên không. Ở dưới đất, hơn 400.000 quân Đồng minh tụ tập ở bờ biển chờ giải cứu sau khi nước Pháp thất thủ. Trong khi đó, lực lượng cứu viện từ Anh vội tiến đến, bao gồm những con tàu của thường dân được huy động và một nhóm chiến đấu cơ.

Với cách kể bất đối xứng về thời gian, đạo diễn tạo ra sự trúc trắc trong đường dây. Hành trình của nhóm lính diễn ra trong một tuần, đoàn tàu di chuyển trong một ngày còn câu chuyện trên không trung kéo dài một giờ. Mặc dù vậy, phim không quá thách thức người xem như Memento (2000) - tác phẩm nổi tiếng của ông. Đến cuối cùng, ba tuyến chuyện nhập lại, thể hiện chủ đề chung về chiến tranh và mất mát.

Nhà làm phim 47 tuổi phá vỡ khuôn mẫu của dòng phim chiến tranh bằng việc từ bỏ những chi tiết quen thuộc. Phim không có sự xuất hiện của Thủ tướng Anh Churchill và các lãnh đạo ở London (Anh), cũng vắng bóng trích đoạn hồi tưởng của các cựu binh khi về già. Dunkirk không ca ngợi vinh quang, bởi sự kiện thực chất là một cuộc tháo chạy. Trong phim, quân Đức chẳng xuất hiện mà chỉ được thể hiện qua những trận mưa đạn bom dội xuống. Họ như một quái vật, lảng vảng xung quanh và gieo rắc nỗi ám ảnh thường trực cho binh sĩ Đồng minh.

Christopher Nolan (tóc vàng) trên trường quay.

Trong Dunkirk, Nolan triệt tiêu chủ nghĩa anh hùng cá nhân với việc không để ai là nhân vật chính. Điều này giúp tránh đi vào lối mòn của nhiều phim chiến tranh trước đây. Khán giả có lúc theo chân chàng lính Tommy (Fion Whitehead) để giành giật mạng sống, có lúc đi cùng thuyền trưởng Dawson (Mark Rylance) trong chuyến hải trình sóng gió, có lúc hồi hộp cùng chàng phi công Farrier (Tom Hardy) trong buồng lái.

Mỗi nhân vật - dù xuất hiện với thời lượng ngắn - đều để lại ấn tượng. Vai diễn của Mark Rylance là mẫu người chính trực, yêu nước - giống vai đem về cho ông giải Oscar trong Bridge of Spies. Diễn viên Cillian Murphy cho khán giả thấy mặt tối của chiến tranh trong vai người lính bị sợ hãi sau sang chấn. Dù che mặt trong hầu hết phim và có rất ít thoại, ngôi sao Tom Hardy vẫn bộc lộ sự dũng cảm qua ánh mắt. Nhân vật của anh giải quyết mọi tình huống với tác phong chuyên nghiệp và sự bình thản.

Tom Hardy trong vai phi công.

Trong khi đó, nhóm nhân vật binh sĩ tạo ra nhiều xung đột nhất. Không chỉ gặp áp lực từ kẻ thù, họ còn trải qua thử thách về thể chất lẫn tinh thần. Điều kiện sống khắc nghiệt khiến nhóm lính hao mòn, còn lòng trông ngóng cuộc giải cứu khiến họ ngày càng mất niềm tin. Khi cái chết cận kề là lúc bản tính con người bộc lộ rõ nhất và câu hỏi về sự đoàn kết của quân Đồng minh được đặt ra. Nolan khéo chơi chữ khi đặt tựa cho câu chuyện trên bộ là "The Mole", vừa có nghĩa là "đê chắn sóng" (nơi nhóm lính ẩn náu), vừa mang nghĩa "gián điệp" - ẩn dụ cho một chi tiết được khéo léo đan cài để tăng kịch tính.

Phim không nhấn mạnh vào sự kinh hoàng bằng khói lửa, mà thể hiện điều đó qua những hành động nhỏ của con người và các xung đột nội tâm. Ngoài ý nghĩa về sinh tồn và tranh đấu - vốn không mới với thể loại này, tác phẩm còn toát lên sự phức tạp của chiến tranh. Mọi người như các bánh răng trong một cỗ máy khổng lồ và mạng sống đôi khi phụ thuộc vào người khác. Mới trước đó, người phi công diệt kẻ thù để bảo vệ con tàu, nhưng khi rớt xuống nước, đến lượt anh phải cậy nhờ sự giúp sức của các thuyền viên.

Mark Rylance tái xuất với mẫu nhân vật chính trực.

Đạo diễn tiếp tục chứng tỏ trình độ bậc thầy trong việc phối hợp hình ảnh và âm thanh để tạo ra trải nghiệm độc đáo. Theo nhà làm phim, 80% cảnh được quay bằng máy IMAX để phục vụ việc trình chiếu ở những màn hình lớn hơn chuẩn thông thường. Được quay kết hợp bởi máy quay IMAX 65 mm và phim khổ 65 mm, Dunkirk phô diễn vẻ đẹp điện ảnh trong nhiều cảnh toàn, nhất là các trích đoạn máy bay chiến đấu nghẹt thở. Để thực hiện các cảnh này, nhà làm phim gắn máy IMAX lên các phi cơ và ghi hình trực tiếp khi chúng đang bay.

Góc nhìn liên tục được dịch chuyển giúp người xem chứng kiến sự kiện một cách toàn vẹn nhất. Đôi khi máy quay đi sau lưng hoặc nghiêng theo nhân vật, khiến khán giả thấy như hòa mình vào câu chuyện. Trong khi đó, cú máy đầu phim - với ba chàng lính trẻ bước đi trong mớ truyền đơn tiên đoán trước vận mệnh của họ - thể hiện rõ chất nghệ thuật của đạo diễn.

"Dunkirk" thể hiện sự phức tạp của chiến tranh.

Âm thanh của Dunkirk được pha trộn giữa tiếng động của chiến tranh và phần nhạc của Hans Zimmer - nhà soạn nhạc nổi tiếng nhiều lần cộng tác với Nolan. Lối chuyển dịch âm lượng của phim luôn khó đoán. Khán giả đang chìm trong những khoảng lặng ngột ngạt thì bất ngờ bị "phủ đầu" bằng tiếng bom đạn chói tai như muốn phá vỡ không gian. Có thể nói, tiếng động trong phim như một người dẫn chuyện vô hình, dẫn dắt người xem qua từng mạch cảm xúc của các nhân vật.

Điểm hạn chế nhỏ của phim nằm ở chính lối xây dựng của Nolan. Các nhân vật là công cụ để truyền tải những ý tưởng lớn lao của đạo diễn, nhưng thiếu một chút cá tính, một chút đời thường để tạo sự gần gũi. Với những khán giả đã xem qua nhiều phim cùng thể loại, họ có thể ngợi ca toàn thể câu chuyện, nhưng ít xúc động với riêng nhân vật nào.

Phim khởi chiếu từ ngày 21/7.

Lam Anh

Sources: Vnexpress